☀️ Czym Się Różni Rudy Od Pszczoły

pszczoła. Poprawna pisownia, znaczenie: pszczoła jest latającym owadem z grupy żądłówek. Żywi się pokarmem roślinnym, pyłkiem i nektarem. Pszczoła jest pożytecznym owadem, ponieważ zapyla kwiaty. Pszczoły mieszkają w ulach, a ich społeczność składa się z robotnic, trutni i królowej matki. Najbardziej popularnym gatunkiem Pszczoły, które wygryzły się wiosną lub latem żyją od około 36 do 40 dni. Pszczoły wygryzające się w porze jesiennej mają znacznie dłuższy okres przeżycia, nawet do 9 miesięcy. Okres życia trutnia to średnio 3 miesiące. Królowa pszczela natomiast może żyć nawet 5 lat. Czym żywią się pszczoły? Bez nich nie jest w stanie przetrwać około 90% roślin na Ziemi. Tymczasem pszczoły masowo giną. Ich ochrona staje się niezwykle ważnym zadaniem. Czerwiec – teoretycznie, jeden z cieplejszych miesięcy w roku. Teoretycznie – bo nasz klimat nieustannie płata nam figle. Ale faktem jest, że teraz. Rośliny można rozpoznać także po rodzaju liści – wrzosy wytwarzają łuskowate liście wyrastające pod kątem z łodygi, liście wrzośców są igiełkowate i drobniejsze. Dodatkowo wrzośce są ciepłolubne i nawet niezbyt niska temperatura je niszczy. Jednak niezwykłą zaletą obu roślin jest zdolność do ładnego zasychania. elfu 64 views, 530 likes, 0 loves, 22 comments, 259 shares, Facebook Watch Videos from Gazeta.pl: Osa i pszczoła są tak naprawdę do siebie tylko trochę Dzikie pszczoły w ogrodzie. 1. Murarka ogrodowa ( Osmia bicornis) Niewielka pszczoła gęsto pokryta rudymi włoskami. Samce mniejsze od samic i mają na głowie białe owłosienie. Zakłada gniazda w pustych łodygach roślin, szczelinach w murach i hotelach dla pszczół. Komórki gniazd wyścieła błotem. Dowiedz się, dlaczego pszczoły są ważne dla naszego życia i jak można im pomóc • Odkryj kilka prostych wskazówek • Sprawdź, czym pszczoła różni się od osy. Do poprawnego działania strony potrzebna jest włączona obsługa JavaScript. Lubią wilgoć, więc podczas upalnego lata najlepiej, by pszczoły latały na pożytki wtedy, gdy na kwiatach występuje jeszcze poranna rosa. Z jednego hektara gryki, w zależności od pogody oraz od rasy pszczół, można zebrać od 80 do nawet 500 kilogramów miodu. Średnie zbiory to około 200 kilogramów. Pszczoły to zwierzęta bardzo współpracujące i zwarte. Żyją zorganizowani w bardzo dużych grupach. Zwykle każda rodzina osiedla się w ulu w swoim naturalnym środowisku. Miejsca, w których bytują pszczoły, są jednak obecne nie tylko w naturze na wolności, ale także w farmach pszczelarzy. W tym przypadku pszczoły osiedlają się Jednym z kluczowych elementów, które wpływają na wybór motocykla, jest moc silnika. W tym artykule skupimy się na porównaniu mocy silników dwóch popularnych kategorii – 50cc i 125cc. Na początku warto zauważyć, że w wielu krajach istnieją różne przepisy dotyczące prawa jazdy dla posiadaczy tych dwóch rodzajów motocykli. W tym celu zgarnia się go do pojemnika i umieszcza w pustym ulu, aby tam odtworzył gniazdo. Co robić, gdy w naszym sadzie lub ogrodzie pojawi się rój? Przede wszystkim nie wpadać w panikę, gdyż roje pszczele są zazwyczaj łagodne. Aby uspokoić rój i zniechęcić pszczoły do wzlatywania w powietrze, można oblać go wodą. Nikt jeszcze nie ocenił tej odpowiedzi — bądź pierwszy! 😎. robobalastplanet. 2. Pszczoła jest bezpieczna dla człowieka bo ona zbiera nektar z kwiatów i jak jej się nie dokucza to dopiero zacznie atakować a osa od razu atakuje. 1. Mech nie jest to roślina tylko to leży w ściółce leśnej i ona jest na martwych drzewach. Reklama. XtK98D. Na zdjęciu: rój pszczół. Źródło zdjęcia: rój nazwy rojów roje pszczół pierwak drużak rój śpiewak głodniak nędzak rój sztuczny rój warrozowy rój bezpański rój macierzysty poroje waga roju sztucznego rój zbiorowy Rój to po prostu skupisko pszczół, które wraz z matką opuszcza ul. To naturalny proces podziału rodziny pszczelej. Brak reakcji na nastrój rojowy może skutkować wyrojeniem się pszczół, czasem nawet kilkoma. Wyróżniami kilka następujących po sobie rojów, z których każdy ma swoje cechy – jest to rój pszczół, który jako pierwszy opuszcza macierzystą rodzinę. Pszczoły opuszczają ul wraz ze starą matką. Zwykle jest to najliczniejszy rój z danej rodziny. Porój - to kolejne roje opuszczające macierzak (rodzina, z której wyszedł rój) po pierwszej rójce z rodziny. Drużak - są to kolejne po pierwaku roje, które opuszczają rój macierzysty. Pszczoły opuszczają ul z młodą matką pszczelą (lub kilkoma) wymagającą unasiennienia. Drużak nie jest tak liczny jak pierwak. Trzeciak - tradycyjna nazwa trzeciego w kolejności roju opuszczającego rodzinę pszczelą. Poza kolejnością opuszczania macierzaka zwykle niczym się nie różni od poprzedniego. Głodniak (nędzak) - rój ten wychodzi z ula, w którym pojawił się problem braku pożywienia. Cechą charakterystyczną pszczół znajdujących się w tym roju jest dość duża agresja oraz duża skłonność owadów do żądlenia. Obecnie użytkowane linie hodowlane pszczół są dość łagodne i mało podatne na wychodzenie z ula w formie głodniaka. Natomiast kiedyś głodniak był poważnym problemem pszczelarzy. Rój sztuczny – jak sama nazwa wskazuje, tworzy się go w sposób sztuczny poprzez zsypanie pszczół i poddanie im matki pszczelej. Taki rój waży od jednego do półtora kilograma i wymaga różnych zabiegów pielęgnacyjnych. Rój sztuczny tworzy się wtedy, gdy rodzina pszczela ma silny potencjał, natomiast nie ma możliwości jego wykorzystania z powodu ograniczonej liczby pożytków. Rój warrozowy – jest to niewielki rój, który wychodzi z ula w wyniku nadmiernego porażenia pszczół roztoczami. Nie jest on liczny. Po wyjściu praktycznie nie ma żadnych szans na przeżycie. Rój bezpański – jest to pszczela rodzina, która z różnych powodów wyszła z ula, a jej właściciel zrezygnował z jej schwytania. Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego właścicielem takiego roju automatycznie staje się jego znalazca. Rój zbiorowy - to rój, w skład którego wchodzą inne roje pszczół, uwiązane w jednym na podstawie:Werner Gekeler, Pszczoły. Poradnik hodowcy, Wydawnictwo RM, Warszawa 2014, s. 77 Zobacz również: Rójka. Termin, miejsca, sposób postępowania, waga i nazwy rojów Własność roju pszczół Jak zwabić rójkę? Skuteczny sposób na nastrój rojowy Anna Celińska Autorka tekstów Dziennikarz z wykształcenia, zawodu i pasji. Żaden temat nie jest jej obcy, a pszczoły z artykułu na artykuł uwielbia coraz bardziej. Na wrzuca teksty według najważniejszego klucza – informować, radzić, wyjaśniać to, co ważne dla Was. Bo bez czytelnika nie miałoby sensu pisanie. Zobacz wszystkie artykuły tego autora Liczba wyświetleń artykułu: 18886 Komentarze z forum pszczelarskiego Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu. Bądź pierwszy i weź udział w dyskusji! Cykl artykułów o pszczołachFundacja Ekoster i Wydawnictwo BioDar Załóż ogród przyjazny pszczołom Owady pszczołowate – poznaj je bliżej! Pszczele problemy! Pasożyty Hodowla dzikich pszczół w ogrodzie Ochrona gatunkowa pszczół (Kliknij, aby przejść do kolejnego artykułu, który chcesz czytać.) Pszczoła miodna Pszczoły miodnej (Apis mellifera) nie trzeba zbytnio przedstawiać – skutecznie zrobiła to bajka „Pszczółka Maja”. Wszyscy wiedzą, że pszczoły miodne mają matkę (zwaną często królową), że mieszkają w ulu, robią miód i że mogą użądlić. Rozwijając trochę temat warto przypomnieć, że matka, po zapłodnieniu, przebywa w ulu, gdzie jej praca związana jest ze składaniem jajeczek do specjalnie przygotowanych przez robotnice komórek. Matka może złożyć nawet ponad 2000 jajeczek dziennie! Pozostałe obowiązki przy zabezpieczeniu potomstwa przejmują robotnice. Z zapłodnionych jajeczek powstaną pszczoły robotnice, z niezapłodnionych samce – trutnie. Robotnice wykonują różne prace w ulu. Praca jest podzielona, i tak możemy wyróżnić: robotnice – opiekunki nowego potomstwa, robotnice – sprzątaczki, robotnice przenoszące pyłek i nektar, czy też zajmujące się budową plastrów, produkcją wosku, pilnowaniem wejścia i zbiorem pokarmu. Każda z robotnic ma do wykonania liczne prace, tylko trutnie nie mają żadnych obowiązków – poza tym jednym jakim jest zapłodnienie matki. Po zapłodnieniu samce giną, a te, którym nie udało się kopulować z matką, przed zimą są wyganiane z ula. Rodzina pszczela, zależnie od okresu roku, liczy od 20 tys. (koniec kwietnia/początek maja) do 60-70 tys. robotnic (w połowie lipca). Robotnice średnio żyją ok. 5 tygodni. Tylko te robotnice, które pojawią się na świecie jesienią, są w stanie przetrwać zimę. Przykład pasieki pszczelej liczącej kilkanaście uli z rodzinami pszczoły miodnej. Pszczoła miodna została udomowiona przez człowieka wiele wieków temu, stąd jest najlepiej poznanym gatunkiem i wypracowano już sposoby jej hodowli. Ul, aby zapewnić stabilność termiczną, zabezpieczony jest warstwą słomy, wełny mineralnej czy styropianu, umiejscowionych w ściankach zewnętrznych. Wewnątrz pszczelarze umieszczają w ramkach węzy – arkusze wosku z wytłoczonymi sześciokątami. W nich pszczoły budują komórki dla rozwijającego się potomstwa. Kilka razy w roku pszczelarz wyjmuje węzy z ula i umieszczając je w specjalnych wirówkach, odwirowuje, dzięki czemu może uzyskać miód i wosk. Cały ul jest odpowiednio zadaszony. U dołu znajduje się wylotka, czyli specjalny otwór, którym pszczoły mogą wlatywać i wylatywać z ula, a także umożliwiający cyrkulację powietrza. Lista roślin pokarmowych pszczół miodnych jest bardzo długa. Niemniej pszczoły te, jako owady o języczku średniej długości (ok. 6-7 mm) nie są w stanie pożywić się, a co za tym idzie – zapylić kwiatów o głębiej ukrytym nektarze (np. koniczyny czerwonej, wyki ozimej, itp.). 1. Robotnica pszczoły miodnej podczas lotu do kwiatów wierzby. Na ostatniej parze odnóży widoczny jest koszyczek wypełniony zabranym pyłkiem. 2. Pszczoła miodna w trakcie próby zebrania pyłku z kwiatu bobu. Tańczące z kwiatami Robotnice pszczoły miodnej zwane zwiadowczyniami, rozpoznają najbliższą ula okolicę, a gdy znajdą atrakcyjny pokarm, informują o tym (przez specyficzny „taniec”) pszczoły zbieraczki. Dzięki temu loty pszczół miodnych są ukierunkowane i umożliwiają zapylanie konkretnej rośliny. Pszczoły miodne cechują się dużą „wiernością kwiatową”, tzn., że gdy kwitnie lipa, robotnice pszczoły miodnej odwiedzają głównie jej kwiaty, dzięki czemu pyłek z jednych kwiatów jest roznoszony na inne w obrębie tego samego gatunku, a to skutkuje zapyleniem. Z takiego stanu rzeczy z pewnością „ucieszy się” lipa, gdyż jej kwiaty zostaną zapylone. Ucieszy się też pszczelarz, gdyż pozyskany w tym czasie przez niego miód będzie lipowy. Mniej „zachwycone” będą jednak wszystkie inne rośliny, które w tym czasie zostaną pominięte przez pszczołę miodną, a także inni działkowcy czy ogrodnicy, którzy na swoim terenie nie będą mieli roślin atrakcyjniejszych dla pszczół miodnych, i co najwyżej będą patrzeć zza płotu, jak robotnice zapylają lipy u sąsiada. Ponadto należy pamiętać, że pszczoły miodne potrafią latać na odległość nawet 4-5 kilometrów od ula, więc w przeszukiwaniu terenu potrafią zapuścić się naprawdę daleko. Trzmiele Innymi pszczołami, z nadrodziny pszczół Apoidea, są trzmiele (Bombus). Są one zazwyczaj większe i tęższe niż inne pszczoły. Pod pewnymi względami przypominają pszczołę miodną, a mianowicie – żyją w rodzinach, gdzie matka składa jaja, a robotnice pomagają w opiece nad potomstwem i wykonują niezbędne prace w ulu. W rodzinie są też samce, które – choć są dobrymi zapylaczami – poza zapłodnieniem matki nie wykonują żadnych prac w ulu (podobnie jak trutnie u pszczoły miodnej). Niemniej czas życia rodziny trzmieli jest krótszy, trwa jeden sezon – niektóre gatunki pojawiają sie na przełomie marca/kwietnia, inne dopiero w końcu kwietnia lub nawet w drugiej połowie maja i żyją do września/października. Jesienią rodziny wymierają, a tylko młode matki mogą przetrwać, aby w kolejnym roku dać początek życia nowej rodzinie. O co dokładnie chodzi? Wiosną z zimowli wychodzi młoda matka. Jest ona już zapłodniona (ma to miejsce poprzedniego roku). Poszukuje miejsca na gniazdo. Część gatunków (trzmiel ziemny – Bombus terrestris, kamiennik – B. lapidarius, ogrodowy – B. hortorum, rudoszary – B. sylvarum) zakłada gniazda w ziemi zajmując np. opuszczone nory gryzoni, inne (trzmiel drzewny – B. hypnorum) w drewnie, np. w starych dziuplach, w drewnianych budynkach, wiatach, stodołach, a jeszcze inne (trzmiel rudy – B. pascuorum, rudonogi – B. ruderarius, leśny – B. pratorum) w zaschniętych liściach, trawach (na podstawie książki Mieczysława Bilińskiego pt. „Sezonowy chów trzmieli”). kołnierzykowy (Bombus magnus) na chabrze łąkowym. 2. Trzmiel kamiennik (B. lapidarius) na głowience pospolitej. 3. Trzmiel ziemny (B. terrestris) wychodzący z gniazda ziemnego na trawniku. 4. Trzmiel ogrodowy (B. hortorum) podczas lotu do naparstnicy. Widoczna długa ssawka pozwala zaliczyć ten gatunek do pszczół długojęzyczkowych. Młoda matka przygotowuje wybrany materiał izolacyjny zgodnie ze swoimi preferencjami i z niego buduje osłonę zewnętrzną gniazda, a następnie wewnątrz tworzy z wosku pierwsze komórki. W specjalnie uformowanej z wosku „miseczce” gromadzi pokarm, który będzie jej potrzebny na czas pogorszenia pogody, a w przyległej komórce – składa kilka jaj. W tym czasie matka sama opiekuje się swoim potomstwem, ogrzewa je swoim ciałem, a z gniazda wylatuje tylko w razie konieczności uzupełnienia pokarmu. Po kilku dniach z jaj wylegają się larwy, które regularnie odżywiane rosną, kilka razy linieją, a następnie przędą kokon. Wewnątrz kokonu larwy przepoczwarzają się i wychodzą jako dorosłe trzmiele. Proces uformowania robotnicy trwa ok. 3 tygodnie. W tym czasie matka opiekuje się potomstwem, a w sprzyjających warunkach atmosferycznych i przy wystarczającej ilości pokarmu, buduje też kolejne miseczki – „kolebki”, w których składa następne jaja. W taki sposób gniazdo – tzw. plaster trzmieli – i cała rodzina powoli się rozrastają. Pierwsze robotnice, które wyjdą z komórek, przejmują obowiązki pracy w gnieździe włącznie ze zbiorem pyłku i nektaru z kwiatów. Gdy pokarm w rodzinie jest regularnie dostarczany a prace przy budowie gniazda i opieki nad potomstwem wykonują już głównie robotnice, matka ogranicza swoje obowiązki wyłącznie do składania jaj. Coraz więcej robotnic dojrzewa, coraz więcej jest „skrzydełek” do pracy, pokarm jest regularnie i w coraz większych ilościach dostarczany, więc rodzina staje się silniejsza, a wygryzające się robotnice są coraz większe. Jest to odpowiedni czas, aby rodzina wyprowadziła formy płciowe – czyli młode matki i samce. Moment ten różni się u poszczególnych gatunków, i przykładowo u trzmiela rudoszarego o silnej rodzinie można mówić, gdy w gnieździe będzie już od kilkunastu do kilkudziesięciu robotnic, u trzmieli leśnego lub rudego – kilkadziesiąt (40-70 osobników), natomiast w przypadku trzmiela ziemnego, gajowego czy kamiennika, gdy rodzina liczy ponad setkę robotnic (średnio ale zdarzają się rodziny liczące nawet do 700 osobników). Tylko średnio co piątej rodzinie trzmieli udaje się wyprowadzić formy płciowe, liczba młodych matek też jest różna zależnie od rodziny (najczęściej dla średnio licznych rodzin jest to ok. 20-30 szt.). Młode matki w trakcie pierwszych dni życia (średnio ok. 10 dni) odkładają w swoim ciele odpowiednie zapasy tłuszczu, które mają im pomóc przetrwać zimę. Po osiągnięciu zadowalającego stanu wylatują z gniazda na swój lot godowy. Samce, które już wcześniej opuściły gniazdo, tylko na to czekają. Dochodzi do kopulacji. Zapłodnione młode matki nie wracają już do swoich macierzystych gniazd, ale wyszukują sobie miejsce do zimowli – opuszczone nory, dziuple, suche liście, trawy, otwory w drewnie, przygotowane budki czy przeróżne inne miejsca – gdzie przetrwają zimę, aby w nowym roku rozpocząć cały proces zakładania rodziny od początku. U trzmiela ziemnego stara matka ginie pod koniec lata. Powoli wymierają też robotnice, choć przy dobrej pogodzie i odpowiedniej ilości pożytku, mogą jeszcze żyć nawet do końca października. Samce, które już wcześniej opuściły gniazdo, pożywiają się i nocują na kwiatach nawet do pierwszych mrozów. Z końcem ciepłej jesieni cała rodzina przestaje istnieć. Problemy trzmieli Znając cykl życia trzmieli widać, że aby rodziny mogły żyć i funkcjonować w kolejnym roku muszą być spełnione pewne warunki. Po pierwsze – rodzina musi być odpowiednio silna aby wychować młode matki. Po drugie – młode matki muszą przetrwać zimę, i w końcu po trzecie – młode matki muszą znaleźć dobre miejsce na gniazdo. Pierwszy z czynników zależny jest od warunków atmosferycznych i od odpowiedniej bazy pokarmowej. Brak pokarmu nawet tylko w ciągu 2 dni może spowodować to, że trzmiele wyrzucą swoje larwy i przerwą wychów. Nawet jeśli później pokarm znów będzie dostępny, dla trzmieli strata ta może być na tyle duża, że nie zdołają zbudować silnej rodziny i wyprowadzić pokolenia płciowego. Wobec powyższego, o ile na pogodę wpływu nie mamy, to jednak możemy zadbać o odpowiednie rośliny w najbliższej okolicy jak: krokusy, wierzby, borówki, wierzbówkę kiprzycę, jasnoty, szałwie, chabry, żmijowiec zwyczajny, żywokost lekarski, świerzbnice, jeżyny, osty, dąbrówkę rozłogową, mniszek, farbownik lekarski, koniczyny, pamiętając, że zwykle trzmiele nie latają dalej niż na odległość do 500 m od gniazd. Różne gatunki trzmieli świetnie zapylają większość drzew i krzewów owocowych (jabłonie, grusze, śliwy, czereśnie, wiśnie, truskawki, borówki, maliny, porzeczki), warzyw (cebule, ogórki, marchew, pomidory, fasole, bób) czy roślin rolniczych (wyka, koniczyna czerwona, lucerna, słonecznik). Pomoc w spełnieniu drugiego i trzeciego czynnika jest o tyle trudna, że nie wiadomo gdzie młode matki zimują i gdzie tworzą gniazdo. Niektóre trzmiele gnieżdżą się na powierzchni ziemi, inne – pod lub nad nią. Gniazda ziemne, które najczęściej wybierają, znajdują się średnio na głębokości kilkunastu-kilkudziesięciu centymetrów, stąd wszelkie poważne prace rolnicze i pielęgnacyjne na działce mogą je zniszczyć. Dlatego tak ważne jest, aby pozostawiać „dzikie” fragmenty ziemi, maliniaki z zeszłorocznymi liśćmi czy tzw. nieużytki. Nie tylko uzupełniają one bazę pokarmową (z uwagi na różnorodne kwitnące tam rośliny), ale mogą też być miejscem gniazdowania trzmieli. To, co dodatkowo każdy może zrobić w swoim ogrodzie, to przygotować odpowiedni ulik dla trzmieli. Nie ma gwarancji, że jakaś trzmiela matka wybierze to miejsce na budowę swojego gniazda, ale z pewnością suchy, osłonięty i dobrze usytuowany ulik może być kuszącą alternatywą dla gatunków, które gnieżdżą się na powierzchni ziemi lub nad ziemią (trzmiel drzewny, rudy, ogrodowy, leśny). Smuklikowate Niektóre gatunki z rodziny Smuklikowatych (Halictidae) żyją społecznie, a co ciekawe, niektóre, zależnie od potrzeby, mogą prowadzić społeczny, samotny lub gromadny tryb życia. Tryb gromadny charakteryzuje się wykorzystywaniem jednego otworu gniazdowego przez kilka samic pracujących niezależnie nad wybudowaniem swoich gniazd w korytarzach bocznych lub tworzeniem wzajemnie powiązanych gniazd. Rodzina może funkcjonować tak jak u trzmieli, czy pszczoły miodnej, co już było opisane wyżej. Pszczoły samotnice Największą liczbę gatunków z nadrodziny Apoidea reprezentują pszczoły samotnice. Nazywane są samotnicami, gdyż przeciwnie do pszczół społecznych (pszczoły miodnej i trzmieli), nie tworzą rodzin – każda samica sama składa jaja, sama zaopatruje potomstwo w pokarm i sama zabezpiecza gniazdo. Cykl życia pszczół samotnic opiszemy na przykładzie najbardziej popularnej murarki ogrodowej (Osmia rufa). Wiosną, zwykle w kwietniu, z zimowli pierwsze wychodzą samce, a dopiero po kilku-kilkunastu dniach samice. Średnio w populacji pszczół jest równy rozkład płci – po ok. 50% samic i samców. Samce oczekują w okolicy gniazda, aby – gdy tylko pojawią się samice – odbyć kopulację. Samica kopuluje z jednym samcem, po czym, zazwyczaj w ciągu kilku dni (u murarki ogrodowej jest to ok. 2-4 dni) gotowa jest do rozpoczęcia prac przy budowie gniazda. Samice murarek wyszukują otworów w pędach roślin lub w drewnie o średnicy ok. 7-8 mm. Loty na kwiaty wykonują nie tylko po to, aby się pożywić, ale by zgromadzić odpowiednią ilość pyłku i nektaru niezbędnego do wykarmienia potomstwa. Samica wykonuje średnio kilkadziesiąt lotów (ok. 40) by zaprowiantować jedną komórkę, a w czasie jednego lotu zbiera pokarm z ok. 30 kwiatów. Zaprowiantowanie jednej komórki trwa więc zazwyczaj 2 dni. Samce odwiedzają kwiaty tylko dla zaspokojenia swojego głodu i nie wykonują żadnych prac przy budowie gniazd. Nocują zazwyczaj na kwiatach w okolicy gniazd samiczek. 1. Murarka ogrodowa (Osmia rufa) w trakcie lotu do gniazda, z grudką ziemi. 2. Samica murarki budująca gniazdo w specjalnie przygotowanych gniazdach wielokrotnego użytku. Przegrody pomiędzy komórkami, podobnie jak zatyczki zamykające wejście, są zrobione z przyniesionej przez murarkę ziemi zlepionej śliną. 3. Samiec murarki wychodzący z kokonu. 4. Kopulacja murarek. Typowe gniazdo murarki ogrodowej jest liniowe, składa się średnio z 7-8 komórek. Samica zazwyczaj zakłada dwa takie gniazda w swoim życiu, choć przy dobrych warunkach atmosferycznych i bogatej bazie pokarmowej ilość ta może się zwiększyć. Murarki żyją średnio 4-6 tygodni. Uwzględniając jednak fakt, że wychodzenie z zimowli, a także stopniowe zamieranie na koniec sezonu, są rozciągnięte w czasie, można przyjąć, że okres ich aktywności wynosi ponad 2 miesiące. Termin lotów murarki – od kwietnia do początków czerwca, pokrywa się z terminem kwitnienia większości drzew i krzewów owocowych, dlatego murarka jest cennym zapylaczem pracującym w każdym sadzie. A co w gnieździe piszczy? Gdy samica złoży w komórce wystarczającą ilość pokarmu, składa w niej jajeczko, po czym ją zamurowuje. Po 2-3 dniach wylęga się larwa. Odżywiając się nagromadzonym pyłkiem rośnie, a gdy pochłonie zgromadzone dla niej zapasy – przędzie kokon, w którym się przepoczwarza. W początkach jesieni w kokonach znajdują się już ukształtowane, choć niezdolne jeszcze do życia poza kokonem, pszczoły. W tej postaci murarki przezimują, aby z wiosennym ociepleniem rozpocząć cały proces od początku. 1. Larwy murarki ogrodowej (Osmia rufa) odżywiające się nagromadzonym w komórkach pyłkiem, w różnym stadium rozwoju (najmłodsza z prawej strony). Zdjęcie zrobione w gniazdach firmy BioDar (ochrona patentowa). 2. Gniazdo murarki ogrodowej w trzcinie. Widoczne są ziemne przegrody oddzielające od siebie komórki z kokonami pszczół. 3. Gniazda miesiarki (Megachile); materiałem wykorzystanym do budowy komórek są w nich liście. 4 i 5. Przekrój przez gniazdo nożycówki pospolitej (Chelostoma florisomne) – na pierwszym zdjęciu kokony (fot. S. Flaga), na drugim – postać dorosła pszczoły widoczna po rozkrojeniu kokonu. Inne samotnice Poza murarkami jest wiele pszczół samotnic, jak miesiarki, makatki, wałczatki, nożycówki, lepiarki, samotki, pszczolinki, smukliki, spójnice, porobnice, kornutki, rożyce, zadrzechnie i inne. Niektóre z nich rozpoczynają loty wczesną wiosną, inne dopiero w lecie. Część pszczół wyprowadza jedno pokolenie w roku, jak murarka ogrodowa, inne dwa. Różne gatunki używają rozmaitych materiałów na gniazda (o czym pisano w pierwszym artykule) i preferują odmienne rośliny pokarmowe z wybranych rodzin. Choć wiele jest różnic między pszczołami, to jednak ich główny cel jest u wszystkich taki sam – dać życie nowemu pokoleniu, a żeby to zrobić, niezbędny jest pokarm, czyli odwiedzanie kwiatów. Nawet pasożyty pszczół, o których napiszemy w kolejnym artykule, są zapylaczami, choć w znacznie mniejszym stopniu (gdyż kwiaty odwiedzają tylko po to, by się samemu pożywić, a nie by zaprowiantować komórki). Podobieństwa i różnice Pszczoły wykonują dla nas ogromną pracę, a typowy człowiek dostrzega często tylko… żądło! Wiele ze wspomnianych gatunków ma żądło uwstecznione i nie jest agresywna co sprawia, że samotnice są, w stosunku do człowieka, łagodnymi owadami zapylającymi. Kolejną kwestią odróżniającą pszczoły społeczne (miodną, trzmiele i niektóre smuklikowate) od samotnic jest wyprowadzanie pokolenia płciowego. U pszczół społecznych może to uczynić tylko matka (choć niekiedy jaja niezapłodnione mogą składać także robotnice-trutówki, ale z nich rozwijają się wyłącznie samce), u samotnic – każda samica po zapłodnieniu może składać jaja i dać życie kolejnemu pokoleniu. Inną różnicą jest wspomniana już strategia zdobywania pokarmu. Pszczoły miodne są dość „wierne” wybranym kwiatom najatrakcyjniejszym dla nich w danym momencie i potrafią lecieć do nich nawet na odległość kilku kilometrów. Samotnice i trzmiele oblatują teren dużo bliższy (zazwyczaj do kilkuset metrów) i równomiernie we wszystkich kierunkach. Oczywiście wiele z tych pszczół ma swoje specyficzne upodobania, wynikające z ich budowy (długość języczka), ale każda pracuje na swój własny rachunek i nie dzieli się zdobytymi informacjami z innymi. Pszczoły miodne należą do pszczół o języczku średniej długości (ok. 6-7 mm), co umożliwia im zapylanie kwiatów ze średnio głęboko ukrytym nektarem. Kwiaty o nektarze ukrytym głębiej są już dla pszczoły miodnej niedostępne, za to świetnie poradzą sobie z nimi trzmiele i inne samotnice jak kornutki lub porobnice. Wiele też jest roślin nieatrakcyjnych dla pszczoły miodnej (są to przykładowo rośliny o płytko umieszczonych nektarnikach), które z kolei chętnie odwiedzane są przez samotki, lepiarki, czy pszczolinki, smukliki, obrostki, spójnice. Stąd różnorodność kwiatów i pszczół są jak dwie strony medalu – mogą istnieć, ale tylko jednocześnie. 1. Pszczolinka świerzbnicowa (Andrena hattorfiana) na świerzbnicy polnej (fot. S. Flaga) 2. Samica wałczatki dwuguzki (Heriades truncorum), jednej z mniejszych pszczół z rodziny miesiarkowatych (Megachilidae). 3. Samiec makatki zbójnicy (Anthidium manicatum), jednej z większych pszczół z rodziny miesiarkowatych (Megachilidae). 4. Żądłówka (Aculeata). Czy może być za dużo pszczół? Pszczoła miodna nie tylko jest najbardziej znana, ale też jest najczęściej hodowana. Z jej usług korzysta wielu sadowników i rolników wystawiając ule na swoich uprawach. Stosowanie pszczół poprawia, a niejednokrotnie w ogóle umożliwia, ich zapylanie. Ale… pojawiają się już doniesienia że nadmiar pszczoły miodnej może też być przyczyną wymierania rodzimych gatunków pszczół samotnic. Należy pamiętać, że pszczoła miodna potrafi być agresywna zwłaszcza broniąc swojej rodziny, do tego umie sobie przekazywać informacje dotyczące dostępności pokarmu. Znacznie uszczuplona w ostatnich latach powierzchnia tradycyjnych łąk, miedz i nieużytków sprawia, że ilość kwiatów, a co za tym idzie – baza pokarmowa pszczół – jest niewystarczająca. A pszczoły samotnice nie kontaktują się ze sobą, nie tworzą rodzin, nie umieją bronić wzajemnie swoich gniazd. Dlatego konkurując z wielkimi rodzinami pszczół miodnych – nie mają szans, i w przypadku nadmiaru pszczoły miodnej, zmuszone są ustąpić „pola”. Pożyteczne owady zapylające całe swoje życie ciągle pracują (przynajmniej samice). Czy jednak wszystkie pszczoły samotnice są tak pracowite jak opisana wyżej murarka ogorodowa? A co z zagrożeniami – czy pszczoły muszą się czegoś obawiać…? Czy mają naturalnych wrogów? Kim jest piękna, kolorowa i lśniąca żądłówka na zdjęciu 4 w powyższym kolażu – czy wymaga ona ochrony, czy też raczej to przed nią trzeba się bronić? Jeśli zechcesz poznać odpowiedzi na te pytania, zapraszamy do przeczytania kolejnego artykułu. Tekst i zdjęcia: Ryszard Flaga, Dorota Wszystkie teksty, rysunki, zdjęcia oraz informacje umieszczone na niniejszej stronie podlegają prawom autorskim. Wszelkie reprodukowanie, kopiowanie, dystrybucja, odtwarzanie w jakiejkolwiek formie oraz wykorzystywanie zawartości w wystąpieniach publicznych bez zezwolenia autorów jest zabronione. Literatura: "Barwny klucz do rozpoznawania w warunkach polowych krajowych gatunków trzmieli", Mirosława Dylewska, Stanisław Flaga, PKE, Kraków 2000. "Metody czynnej ochrony pszczół lepiarkowatych, pszczolinkowatych, smuklikowatych i spójnicowatych (Apoidea: Colletidae, Andrenidae, Halictidae, Melittidae)", Stanisław Flaga, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, Wydawnictwo BioDar, Kraków 2014. "Metody czynnej ochrony pszczół miesiarkowatych (Apoidea: Megachilidae 1/12 łyżeczki – tyle miodu produkuje pszczoła w ciągu całego swojego życia. Te błonkoskrzydłe owady potrafią zapracować się na śmierć. Odosobnione giną – nie z głodu czy chłodu, ale z samotności. Pszczoła to wyjątkowy owad nie tylko pod względem polskiej ortografii… Ekonomiści obliczyli, że produkty będące efektem zapylania przez pszczoły stanowią wartość od 235 mld dolarów do nawet pół tryliona dolarów (Raport IPBES, 2019).Pszczołom zawdzięczamy nie tylko miód100 gatunków roślin uprawnych zapewnia około 90 procent żywności na całym świecie. Jednocześnie 75 z nich wymaga zapylania przez pszczoły. Ciężkiej pracy pszczół zawdzięczamy istnienie niemal 4 tysięcy odmian warzyw. Pamiętajmy, że rośliny stanowią żywność nie tylko dla nas ludzi, ale także dla zwierząt, w tym hodowlanych. Można więc uznać, że pszczoły pośrednio przyczyniają się do produkcji mleka czy to nie jedyne co zawdzięczamy pszczołom. Nie zapominajmy o właściwościach leczniczych zarówno miodu jak i zapylanych przez nie roślin. Pszczoły produkują propolis, potocznie nazywany pszczelim kitem. Jest to substancja wytwarzana w celu uszczelnienia ula. Błonkoskrzydłe wykorzystują kit do przytwierdzania plastra miodu do ścian oraz do balsamowania „nieproszonych gości”, którzy wtargnęli do ula. Propolis to stosowany od wieków środek leczniczy – mieszanka drzew, krzewów i wydzielin gruczołów pszczelich. Skład kitu zależy od roślin z jakich pszczoły zbierają pyłek. Propolis ma działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze. Stosowane jest przy przeziębieniu, ale także w leczeniu oparzeń, gdyż pszczeli kit przyspiesza gojenie ran. Leczniczo wykorzystuje się również pyłek kwiatowy, pszczele mleczko oraz pierzgę (pokarm pszczół wytwarzany w środku ula, mieszanka pyłku, śliny owada i miodu). Propolis wspomaga także leczenie nowotworu. Bromatolodzy z Białegostoku odkryli, że hamuje rozwój glejaka. Naukowcy potwierdził hamujący wpływ propolisu oraz miodu pszczelego na komórki glejaka wielopostaciowego linii U-87 MG, także w obecności temozolomidu – leku stosowanego w może być tylko jednaW Polsce mamy ponad czterysta gatunków pszczół, ale tylko jedna wytwarza miód i żyje pod nadzorem – to pszczoła miodna. Według Instytutu Ogrodnictwa w 2019 roku nasz kraj zamieszkiwało 1,68 mln pszczelich rodzin. Rodzina, czyli ul to społeczeństwo składające się z królowej matki, robotnic (samice) i trutni (samce). Te błonkoskrzydłe owady przechodzą przeobrażenie zupełne. Z jaj przeistaczają się w poczwarkę, a dopiero później w postać dorosłą. Matka i robotnice są diploidalne, a to, jaką rolę będą pełniły w ulu zależy od tego, czym są karmione. Robotnice odżywiane są przez 3 dni, królową karmi się pszczelim mleczkiem do momentu przeistoczenia w poczwarkę. Z niezapłodnionych jaj wylęgną się samce, czyli trutnie pszczele. Matka pszczela wygryza się po 16 dniach, pszczoła robotnica po 21 dniach, a truteń aż po 24 dniach. Przy czym królowa matka – może być tylko jedna. Dlatego pierwsza wylęgła matka zabija pozostałe. Po osiągnięciu dojrzałości (ok. 6 dnia) odbywa lot godowy, a następnie wraca do gniazda i zajmuje miejsce starej matki, która wcześniej opuściła gniazdo i odleciała z częścią robotnic na poszukiwanie nowego gniazda w procesie zwanym polityczny ulaCo ciekawe, to jak określano ustrój panujący w ulu zależało od czasów w jakich żyli ludzie i panującego ówcześnie ustroju politycznego danego państwa. Starożytni Egipcjanie w królowej matce widzieli faraona, a w reszcie pszczół niewolników. Platon nazwał trutni – arystokratami. W starożytnym Rzymie królową pszczół opisywano jako cezara. Natomiast Szekspir w „Henryku V” opisał ul jako monarchię. Francuzi w XVII wieku uważali, że ul odwzorowuje system feudalny, a nieco później Lew Tołstoj w „Historii ula z łubianym daszkiem” wykorzystał przykład pszczół do opkazania zwyrodnień ustroju monarchistycznego oraz społeczeństwa oszukiwanego i grabionego przez trutnie. W XX wieku ul stanowił przenośnię ustroju komunistycznego – ceną za utratę indywidualizmu miał być dobrobyt całego społeczeństwa. Również w obecnych czasach wykorzystujemy ul jako przenośnię i np. pokazujemy królową matkę jako managera zadańPodział ról w ulu jest prosty. Zadaniem królowej jest składanie jaj. Pszczela matka ma za zadanie zapewnia ciągłość rodziny. Wyobraźcie sobie, że w ciągu jednego roku składa do dwustu tysięcy jaj. W jej zapłodnieniu bierze udział wiele trutni, które nota bene do tego zostały stworzone i jest to ich jedynym życiowym zadaniem. Lot godowy odbywa się w wiosenny, bezwietrzny dzień, z reguły między godz. 12 a 18. Matka wabi trutnie specjalnym zapachem, który posiadają wydzielane przez nią feromony (wyczuwalne dla trutni z odległości około 100 m). Matka kopuluje w powietrzu. Trutnie bezpośrednio po akcie umierają z powodu wyrwania aparatu kopulacyjnego po zakończonej jak na królową przystało jest dobrze zaopiekowana przez pszczoły robotnice. Do ich obowiązków wobec matki należy karmienie, sprzątanie jej odchodów, a nawet trawienie za nią, gdyż królowe nie mają gruczołów, których używają robotnice do trawienia pokarmu. Królowa żyje od 3 do 5 lat w tym czasie cały czas wytwarza to najliczniejsza grupa pszczół w ulu. W jednej może być ich nawet 80 tys. I tak naprawdę to na nich spoczywa obowiązek utrzymania rodziny. Pełnią różne role – jedne sprzątają, inne karmią larwy, jeszcze inne strzegą ula, większość jednak zbiera pył i nektar. Robotnice letnie i wiosenne żyją do 40 dni. Jesienne mogą żyć nawet 9 w końcu – trutnie – tak często uważane za mało pożyteczne. I chociaż rzeczywiście nie mają wielu obowiązków to są niezastąpione, gdyż to dzięki nim ul wzbogaca się o kolejne pszczoły. Trzeba przyznać, że pszczoły robotnice traktują ich delikatnie mówiąc zadaniowo i gdy te zrobią swoje – zimą wypędzają je z ula. Trutnie żyją około 3 matka i robotnice zimują w ulu, dlatego rój może istnieć nawet kilka lat. Na zimę pszczoły kłębią się w ulu, jedzą zebrane latem zapasy i ogrzewają nawzajem machając skrzydełkami. Wielkość roju określa się w kilogramach. Silny rój to 3 kg pszczół, średni to około 2 kg, słaby- około 1 – dobra inwestycjaW 2019 r. produkcja miodu w Polsce wyniosła 18,1 tys. ton, czyli o ponad 4 tys. ton (ok. 18%) mniej niż w 2018 r. Optymistycznym akcentem jest rosnąca świadomość roli pszczół w od jednej rodziny pszczelej, pszczelarz odbiera 15-20 kg miodu. Do wytworzenia 1 kg miodu, pszczoły muszą odwiedzić nawet kilka milionów kwiatów, przemierzy łącznie aż 150 000 km. Te liczby dają obraz tego, jak wiele pszczół jest potrzebnych byśmy mogli cieszyć się żywnością i miodem na sklepowych półkach. Dlatego tak ważne są inicjatywy mające na celu podkreślanie roli tych owadów w ekosystemie. Coraz więcej instytucji otwiera pasieki na dachach miejskich biurowców. Pszczoły hodowane przez Bank BNP Paribas, który był jednym z prekursorów tej idei, pod czujnym okiem Pszczelarium – opiekuna pasieki, wyprodukowały w 2019 roku 270 kg miodu, czyli o 60 kg więcej niż w ciągu poprzednich 12 miesięcy. W 2020 roku wyprodukowały już 170 kg miodu. Takie różnice wynikają głównie z uwarunkowań pogodowych i kondycji Warszawie i Rudzie Śląskiej, przyszła pora na Kraków – tam, w budynku BNP Paribas przy ul. Armii Krajowej 28 przeznaczymy kolejny dach Banku, by stał się domem dla pszczelej rodziny. Wiosną ule stanęły też na tarasie biurowca Arval Service Lease Polska – członka grupy kapitałowej BNP Paribas. Łącznie w 2019 roku pszczoły miodne Banku wyprodukowały 270 kilogramów miodu, w tym miód kasztanowcowo-klonowy. To zasługa prawie pół miliona pszczół z 9 ciekawostek o pszczołachPszczoły nie rozpoznają koloru „ciepło jak w ulu” wzięło się stąd, że kiedy matka składa jaja – pszczoły utrzymują stałą temperaturę w gnieździe st. C niezależnie od temperatury Londynie została zbudowana pierwsza na świecie autostrada dla pszczół. To prawie 12 km odcinek wysadzany porozumiewają się za pomocą tańca i dźwięków wydawanych skrzydełkami. Tańcząc pszczoła informuję resztę pszczół o odległości w jakiej znajduje się znalezione przez nią źródło pyłku. Koło – oznacza, że pożytek znajduje się blisko, półksiężyc, że w odległości od 10 do 40 metrów od ula, kiedy pszczoła „kręci” ósemki znaczy to, że po pyłek trzeba lecieć nieco dalej. Figury określają jednocześnie w którym kierunku względem słońca trzeba lecieć do pożytku, a także o tym jaki jest stopień trudności dotarcia do posiadają trzy pary odnóży. Na trzeciej parze nóg znajdują się specjalne koszyczki, w których pszczoły przenoszą pszczoła sygnalizuje znalezienie nowego źródła przybytku, odpowiednim ruchem określa jego odległość. Gdy zatacza koło, pożytek znajduje się blisko, półksiężyc -pożytek w odległości 10-40 m, ósemki – jeszcze większa odległość źródła pożytku. Rodzaj tych figur tanecznych informuje również pozostałe pszczoły o położeniu pożytku względem słońca a także o skali trudności zasięg lotu pszczoły to 3 km. Maksymalnie może wynosić nawet ponad 10 mitologii egipskiej pszczoły to łzy boga Ra (bóg słońca) z których powstała określa pszczoły jako owady święte. Dla średniowiecznych chrześcijan żądło symbolizowało słuszną “miodowy miesiąc” wywodzi się ze starożytnych obrzędów. Wówczas miód bardzo często gościł na weselnych stołach. Ponieważ miód ma korzystne właściwości był on porównywany do czarodziejstwa – przyjęto zatem, że pierwszy miesiąc państwo młodzi musieli koniecznie jeść miód i pić miodowe napoje. Michał Kaczor Trwa sezon na miodobranie. Marcin Górnik, pszczelarz zawodowy opowiedział nam o właściwościach miodu, odróżnianiu prawdziwego od syntetycznego i krystalizacji. Koniec wiosny i lato to okres najbardziej wytężonej pracy dla pszczelarzy. Praca przy pozyskiwaniu miodu trwa często kilkanaście godzin na dobę. Mariusz Górnik, pszczelarz zawodowy opowiedział nam o właściwościach miodu. - Każdy miód ma charakterystyczne właściwości, które pochodzą z rośliny, z której pszczoły zbierają nektar lub ewentualnie soki drzew przy miodach spadziowych. Do każdego miodu pszczoły dodają od siebie te same enzymy i w ten sam sposób przerabiają nektar czy spadź na miód. Na przykład miód spadziowy, który pochodzi od jodły jest dobry na układ oddechowy, a rzepakowy lub gryczany do bardzo dobre miody na układ krwionośny - mówi Mariusz Górnik. Żeby zrobić słoik miodu pszczoły muszą zebrać nektar z kilku milionów kwiatów. Do tego potrzebna jest też praca pszczelarzy. - To długo trwały proces. Pszczoły muszą odwiedzić kilka milionów kwiatów, żeby zebrać kilogram miodu. Na początku miód jest nektarem, który pszczoły przynoszą do ula, kilkakrotnie przekazują między sobą kroplę nektaru, którą zbieraczka przynosi. Pszczoły zajmująca się przerabianiem nektaru na miód pobierają od siebie kroplę nektaru i każda dokłada swoje enzymy i równocześnie składają je w plastrach. Poprzez odpowiednią wentylację i temperaturę ula odparowują nadmiar wody z nektaru i wtedy nektar zagęszcza się. Miodem staje się, kiedy przez pszczoły zostaną dodane enzymy, które są potrzebne, żeby produkt był trwały - tłumaczy Mariusz Górnik. Wiele osób kupując miód zadaje sobie pytanie - jak odróżnić prawdziwy od syntetycznego. - To jest bardzo trudne. Nie ma jednej, uniwersalnej metody. Osoby, które mają do czynienia z miodem są w stanie poznać po znaku, zapachu, konsystencji, czy wyglądzie, ale tutaj potrzebne jest doświadczenie. Jest dobry sposób, który możemy zrobić w domu. Miód nie może rozpuszczać się za szybko w wodzie. Jeżeli będzie robiony syrop cukrowy, to bardzo szybko rozmiesza się. Miód po dodaniu do wody będzie trudny do wymieszania. Pojawią się smugi w wodzie łatwe do zauważenia. To najprostsza metoda, którą możemy zrobić w domu - dodaje pszczelarz. Ważne jest, że miód zawsze krystalizuje się. Można ten proces nieco spowolnić. - Miód zawsze krystalizuje się. Z chemicznego punktu widzenia jest to przesycony roztwór cukru. Jeden miód krystalizuje szybciej, a drugi wolniej. Rzepakowy krystalizuje bardzo szybko, a akacjowy, czy spadziowy dużo dłużej. Bardzo często pszczelarze teraz kremują miód. Polega to na mieszaniu miodu w interwałach czasowych. Powoduje to, że kryształ jest rozbijany. On jest skrystalizowany, ale smarowny, więc wygodniejszy dla konsumentów - mówi Mariusz Górnik. Cała rozmowa z Mariuszem Górnikiem do odsłuchania poniżej: Proszę chwilę zaczekać, ładuję stronę ... Wśród mchów i paproci, czyli co nie tylko Żwirek i Muchomorek wiedzieć powinni o Wigierskim Parku Narodowym PYTANIA DO GRY TERENOWEJ 1. Co to jest barć? 2. Czym się różni barć od kłody bartnej? 3. Co to jest ,,dzianie” barci ? 4. Jak nazywano pierwotnego pszczelarza? 5. Kto zamieszkuje barcie? 6. Barć jest domem pszczoły miodnej czy pszczoły - porobnicy miodunkowej? 7. Czy trzmiel jest pszczołą, tak czy nie? 8. Czy w barci wiszą ramki pszczele, tak czy nie? 9. Jak nazywa się otwór przez który pszczoły wchodzą do barci? 10. Wymień jedno z ,,narzędzi” wykorzystywanych do wchodzenia na drzewo bartne. 11. W którym wieku nastąpił upadek bartnictwa na Suwalszczyźnie? 12. Wymień dwie przyczyny upadku bartnictwa w Polsce. 13. Czy bartnik w jakiś sposób oznaczał swoje drzewa bartne, a jeśli tak, to jak? 14. Skąd pszczoły biorą miód? 15. Wymień przynajmniej dwa powody, dla których człowiek dba o pszczoły 16. Gdzie pszczoły składają przyniesiony nektar? 17. Co może niepokoić pszczoły w barciach. Podaj 2 przykłady. 18. W jaki sposób bartnik oznaczał swoje drzewo bartne? 19. Do czego służyła ,,samobitnia” powieszona na drzewie bartnym? 20. Jakie znasz inne produkty pszczele poza miodem? Wymień 2 przykłady. żywi się bóbr? 22. Czy siekacze bobra rosną przez całe życie? nazywa się domek w którym mieszkają bobry? 24. Czy bóbr zasypia na zimę? 25. Czy bóbr (samiec) opuszcza swoją partnerkę po urodzeniu przez nią potomstwa? 26. Jakie ryby najchętniej jada bóbr? Okonia czy płastugę? 27. Wymień przynajmniej 3 przystosowania bobra do ziemno-wodnego trybu życia. 28. Jakie są różnice w budowie łap przednich i tylnych bobra. 29. W jakim celu bóbr konstruuje tamy? 30. Czy bóbr przygotowuje spiżarnię na zimę? 31. Jakie gatunki drzew najchętniej zgryzają bobry? 32. Jakiego koloru są siekacze bobra? 33. Wymień dwa podstawowe kolory umaszczenia futra bobra. 34. Który z gatunków drzew chętniej ścinają bobry – sosnę czy osikę? 35. Który z gatunków drzew chętniej ścinają bobry – brzozę czy świerk? 36. Jaki gatunek gryzonia w Polsce jest większy od bobra? 37. Czy bóbr jest gatunkiem chronionym? 38. Jak w gwarze łowieckiej nazywa się ogon bobra? 39. jakie potrawy przyrządza się z bobra? 40. Czy ogon bobra pokryty jest futrem? 41. Wskaż prawidłową odpowiedź: - w Polsce najwięcej bobrów występuje w województwach: podlaskim i warmińsko-mazurskim, - w Polsce najwięcej bobrów występuje w województwach: podlaskim i lubelskim - w Polsce najwięcej bobrów występuje w województwie pomorskim 42. Wskaż prawidłową odpowiedź: - bóbr żywi się wyłącznie roślinnością, - bóbr jest wszystkożerny, ale najchętniej odżywia się gałęziami drzew i krzewów, - bóbr żywi się roślinami lądowymi i wodnymi, a niekiedy także rybami 43. Wskaż prawidłową odpowiedź: - bóbr nurkując może przebywać pod wodą do 15 minut, - bóbr nurkując może przebywać pod wodą do godziny, - bóbr nurkując może przebywać pod wodą 2 godziny. 44. Jestem wyłącznie roślinożercą. Mam brązowe futro, które w wodzie nie namaka. Moje palce kończyn przednich mają pazury, a tylne spięte są błoną pławną. Żyję w wodzie i na lądzie. Mam ogon pokryty zrogowaciałym naskórkiem, przypominającym łuskę rybią. Moje duże siekacze są koloru pomarańczowego. Kim jestem? 45. Ogon bobra pokryty jest: a. sierścią, b. gładką skórą, c. łuskowatą skórą 46. Nazwij okres geologiczny, w którym obecnie żyjemy: a. Plejstocen, b. Kreda, c. Holocen 47. Piaszczysta równina polodowcowa to: a) Łacha b) Sandr c) Morena 48. Woda w sucharach ma odczyn: a. kwaśny b. zasadowy c. obojętny 49. Bóbr to: a. organizm o budowie pośredniej między gadem i ssakiem, na co wskazuje jego ogon b. ssak łożyskowy c. ssak stekowiec 50. Ile mniej więcej bobrów żyje na terenie WPN (można pomylić się o 30%)? 51. Co jest symbolem Wigierskiego Parku Narodowego? 52. Kiedy utworzono Wigierski Park Krajobrazowy, a kiedy Wigierski Park Narodowy? 53. Największym gryzoniem żyjącym na terenie WPN jest … 54. Czy prawdą jest twierdzenie, że kopalni przodkowie bobrów byli wielkości współczesnych niedźwiedzi? 55. Które z mitycznych stworzeń należy wiązać z tą częścią świata: a. Yeti b. Wielką Stopę c. Potwora z Loch Ness d. Lokisa 56. Czy w danych czasach 20-30 tysięcy lat temu w miejscy gdzie jest współczesna Suwalszczyzna chadzały mamuty? 57. Czym zajmuje się ważna gałąź nauk biologicznych – KRYPTOZOOLOGIA? 58. Które ze stworzeń rysowano na dawnych mapach jako ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem – gryfa czy smoka? 59. Co lub kto bywa największym przysmakiem smoka? 60. Największym ptakiem drapieżnym WPN jest: a) gadożer b) bielik c) myszołów 61. Największą powierzchnię na terenie parku pokrywają: a) kemy b) ozy c) moreny 62. Czy piegi lub ewentualnie cętki pokrywają ciała smoków (tak/nie)? 63. Proszę podać jaki największy ssak obecnie występuje w WPN? 64. Za panowania którego króla oraz w którym roku Półwysep Wigierski wraz z otaczającymi puszczami, na mocy aktu fundacyjnego, został przekazany Zakonowi Kamedułów? 65. W wieku XV na terenie ówczesnej Puszczy Grodzieńskiej odbywały się polowania z udziałem koronowanych głów państwa polsko – litewskiego. Gdzie znajdował się dwór myśliwski? 66. Podaj nazwy 2 największych jezior na terenie WPN. 67. Na terenach podmokłych, przy sucharach, występuje roślina owadożerna (drapieżna). Jak się nazywa? 68. Wśród roślin na terenie WPN występują relikty polodowcowe. Które z wymienionych roślin są reliktami? a) sasanka otwarta i zimoziół północny b) borówka bagienna i brzoza niska c) brzoza niska i bażyna czarna 69. Proszę wymienić nazwy 3 rzek, przepływających przez WPN. 70. W którym roku utworzono Wigierski Park Narodowy? 71. Która wielkość najbardziej odpowiada liczbie zwierząt bezkręgowych opisanych dotychczas na terenie Wigierskiego Parku Narodowego? a. 2000 b. 5000 c. 10500 72. Co oznacza termin dzianie barci? a. wykonywanie tradycyjnych wigierskich swetrów, b. wykonywanie tradycyjnych suwalskich serów, c. wykonywanie ula w pniu drzewa. 73. Kiedy zaniechano tradycyjnego bartnictwa nad Wigrami? a. w XVII wieku, b. pomiędzy 1800 a 1840 rokiem c. po 1939 roku. 74. Ile odnóży ma owad? a. zawsze 6 b. 6 lub 8, w zależności od liczby segmentów tułowia c. większość 6 lub 8, a tylko niektóre gatunki więcej 75. Czy niedźwiedzie stanowią zagrożenie dla przetrwania pszczół na terenie Wigierskiego Parku Narodowego? 76. Skąd pochodzi nazwa Jeziora Wigry i co oznacza? a. nawa Wigry wywodzi się z języka ukraińskiego i oznacza “piękny” b. nazwa Wigry wywodzi się z języka litewskiego i oznacza “kręty” c. nazwa Wigry wywodzi się z języka łacińskiego i oznacza “duży” 77. Jaka jest maksymalna głębokość Jeziora Wigry? a. 73 m b. 68 m c. 16 m 78. Wymień nazwę najczystszego jeziora na terenie WPN. 79. Gdzie znajdowała się pierwsza stacja hydrobiologiczna kierowana przez Alfreda Lityńskiego? 80. Gdzie wybudowana została stacja hydrobiologiczna w 1927 r. 81. Ile jezior znajduje się w granicach WPN? 82. “Strój bobrowy” to : a. futro bobra b. wonna wydzielina jego gruczołów c. pokrycie ogona bobra 83. Co to są tzw. “banie” a. łaźnie b. balie do prania c. spichlerze na zboże 84. Jakimi kolorami oznaczone są szlaki turystyki pieszej w WPN? 85. Podaj nazwę płaza, który chętnie wspina się na krzewy i drzewa? 86. Czy w Wigierskim Parku Narodowym większa jest powierzchnia lasów czy łączna powierzchnia jezior, pól, łąk i terenów zabudowanych 87. Jaką część powierzchni Wigierskiego PN stanowią lasy? 88. Jaki gatunek drzewa dominuje w górnej warstwie drzewostanów parku? pięć drzew najliczniejszych gatunków drzew rosnących ma terenie WPN 90. Jaka Puszcza rośnie nad brzegami jeziora Wigry? 91. Jakie zioła i rośliny można zbierać na terenie Wigierskiego Parku Narodowego? 92. Czy napar z wawrzynka wilczełyko może być pożyteczny? 93. Czy na terenie Puszczy Augustowskiej można spotkań cisy? 94. Czy cisy mają liście czy igły? 95. Wymień drzewa iglaste, które tracą igły na zimę. 101. Dlaczego to małe jeziorko nazywane jest sucharem? 102. Jak często w ciągu roku suchary wysychają? 103. Czy suchary słyną z obfitości ryb? 104. Jak głębokie są suchary? a. do 70 m b. do 15 m c. do 150 m 105. Czy suchary pokrywają się warstwą lodu w czasie zimy? 106. Czy suchary słyną jako ostoja dla dużych ptaków? 107. Czy brzeg suchara nazywany jest? a. plażą, b. breją, c. płem. 108. Czy suchary są połączone z innymi jeziorami? 109. Czy suchary szybko zarastają roślinnością wodną i wkrótce ich nie będzie? 110. Jak nazywa się największy suchar na terenie Wigierskiego Parku Narodowego? 111. Jak nazywa się największe jezioro na terenie Wigierskiego Parku Narodowego? 112. Jak jest głębokość jeziora Wigry? 113. Jak jest powierzchnia jeziora Wigry? 114. Jakie rzeki dopływają do jeziora Wigry? 115. Czy z Wigier można dopłynąć do Morza Bałtyckiego? 116. W jaki sposób powstały Wigry? 117. Jak jest długość linii brzegowej Wigier, wraz z wyspami (można się pomylić o 5 km)? 18. Wymień co najmniej 5 gatunków ryb, które żyją w Wigrach? 119. Czy jezioro Wigry połączone jest z innymi jeziorami? 120. Czy nad brzegami Wigier są zlokalizowane wsie? 121. W którym wieku zbudowano dwór myśliwski nad Wigrami? 122. Jaki władca przekazał kamedułom Wigry wraz z otaczającymi je lasami? 123. Kiedy został zbudowany wigierski klasztor? 124. Jakie są najstarsze ślady obecności człowieka nad Wigrami i z jakiego okresu pochodzą? 125. Na jakie zwierzęta polowali pierwsi mieszkańcy dzisiejszej Suwalszczyzny? 126. Jacy słynni ludzie bywali nad Wigrami? (wymień przynajmniej 2 postaci) 127. Czy kościół wigierski został zniszczony w czasie pierwszej, czy w czasie drugiej wojny światowej? której warstwie lasu jest najmniej światła: a) w podszycie b) w ściółce leśnej c) w runie leśnym d) w koronach drzew. zajęczy broni się przed nadmiernym nasłonecznieniem i wyparowaniem wody składając liście. Do jakiej popularnej rośliny podobny jest kształt jego liścia? 130. Wymień trzy rośliny jagodowe występujące w runie leśnym. 131. Czym różnią się trawy od turzyc. są rośliny , które odżywiają się tak jak ludzie? lesie, w różnych porach roku jest: a) cieplej latem, chłodniej zimą b) cieplej zimą, chłodniej latem c) temperatura latem i zimą jest taka sama. 134. Czy rośliny się przyjaźnią? są rośliny, które latem i zimą wyglądają tak samo? potrzebują do życia rośliny? 137. Czy są stworzenia , które wyglądają jak rośliny, a nimi nie są? 138. Jakiego koloru są pióra nietoperzy? 139. Czy to możliwe, że a naszych lasach żyją świecące owady? to organizmy światło, czy cieniolubne? sowy widzą w ciemności? 142. Czy nietoperze to latające myszy? Pytania dodatkowe 1. Jaki rodzaj drzew przeważa w lasach nad Wigrami, liściaste czy iglaste? 2. Wymień przynajmniej 2 powody, dla których pozostawia się martwe drzewa w lesie? 3. Jakie drzewo osiąga największą wysokość w Puszczy Augustowskiej? 4. Co to jest dziegieć? 5. Co oznacza słowo Ruda w nazwach miejscowości takich jak Gawrych Ruda i Maćkowa Ruda? 6. Której substancji nie uzyskuje się z drewna: dziegieć, smoła, węgiel drzewny, wosk, terpentyna, pospółka. 7. Czy nad Wigrami wytapiano żelazo? 8. Czy wigierscy kameduli trudnili się pozyskiwaniem żelaza, węgla drzewnego i smoły? 9. Czy wigierscy kameduli pozyskiwali sól w kopalniach nad Wigrami? 10. Czy wiesz co to jest smoła drzewna i jak ją niegdyś produkowano? 11. Czy w czasach Kamedułów wigierskich rosła już Puszcza Augustowska? 12. Jakie znasz dobra puszczańskie jakie pozyskiwali wigierscy kameduli? 13. Czy nad Wigrami produkowano szkło? 14. Czy po WPN można poruszać się po turystycznych szlakach po zmroku? 15. Czy na jeziorze Wigry można uprawiać sporty motorowodne? 16. Czy można korzystać z Czarnej Hańczy jako szlaku turystycznego pomiędzy Sobolewem a Wigrami? 17. Na której z wigierskich wysp można biwakować? 18. Czy można uprawiać wędkarstwo na jeziorach wigierskich? 19. Czy dozwolone jest wędkowanie w czasie zimy spod lodu? 20. Czy można latać lotniami i paralotniami nad Wigierskim PN? Powrót

czym się różni rudy od pszczoły